Procedura. Harry Mulisch

„Mulisch to pisarz wyrafinowany i przebiegły, a Procedura daje się wykładać na wiele sposobów” . („Pogranicza”)

Ten cytat z okładki mógłby w zasadzie stanowić całą recenzję tej książki. Szczególnie spodobało mi się nazwanie pisarza wyrafinowanym i przebiegłym, gdyż jest to w stu procentach prawdziwe i sama lepiej bym go nie określiła. Przede wszystkim bardzo się cieszę, że jakimś dziwnym sposobem zapragnęłam przeczytać tę książkę. To nic, że spodziewałam się bardziej powieści w stylu Robina Cook (w opisie książki widnieje „powieść o losach biologa”), a spotkało mnie coś zupełnie innego.

Szczerze, to nie do końca wiem, do czego ma się odnosić tytuł tej książki. Podejrzewam, że zwyczajnie czegoś nie załapałam ;). „Procedura” zaczyna się zupełnie jak gdyby sam autor do nas przemawiał i tworzył jakiś wstęp, zanim przejdzie do właściwej treści. Ale nie, to główny bohater i narrator, Wiktor Werker, wprowadza nas w meandry pisarstwa, chociaż sam jest biologiem, który za swoje przełomowe badania w dziedzinie genetyki zdobył międzynarodowe uznanie. Prowadzi nas on między swoje rozważania, wspomnienia, obserwacje dnia codziennego. To jego biografia, pamiętnik i listy do córki w jednym.

Niesamowicie polubiłam tego czterdziestoparoletniego człowieka, bardzo samotnego i skrzywdzonego przez wydarzenia z przeszłości, ale dzielnie znoszącego swój los. Inteligentny, o żywym umyśle, bardzo ciekawie opowiada właściwie o wszystkim.

I chociaż poniekąd nic się w tej książce nie dzieje, to gdzieś, w pewnym momencie, zamienia się ona w psychologiczny kryminał, a wynika to z wielu faktów, i tylko sam Wiktor Werker niczego się nie spodziewa. Zakończenie zaskakujące, choć gdzieś intuicja przepowiadała mi, co się stanie.

Chciałabym móc lepiej pisać o tego typu książkach, gdyż jest to już „lepsza” literatura, którą warto docenić, a moja recenzja nie oddaje zbyt dobrze tego, co czułam podczas czytania. Ja osobiście jestem niezwykle zadowolona z „Procedury” i za całą pewnością przeczytam inne książki autora.

„Procedura” Harry Mulisch, wyd. WAB 2012, str. 315

Fragment: 

„Pierwsze rozważanie na marginesie. – Poeci są słowopisarzami, a zatem są nieprzetłumaczalni, ponieważ w procesie tłumaczenia ich słowa znikają. Każde słowo ma pewien dźwięk i ten dźwięk w innym języku zmienia się w inny, którego poeta nie miał na myśli. To tak, jakby sonata Beethovena wykonywana w Holandii miała mieć pierwszy dźwięk o tercję wyższy, drugi o kwintę niższy itd., a we Francji o kwartę niższy i septymę wyższy itd. Powieściopisarzy natomiast można podzielić na zdaniopisarzy i książkopisarzy. Nabokov pisał niezapomniane zdania, Dostojewski niezapomniane książki. Różne umysły różnie się zapatrują na kwestię tego, co znaczy być „dobrym pisarzem”. Nabokov jest dobrym pisarzem, Dostojewski wielkim. Ze zdaniopisarza w złym przekładzie nie ostanie się wiele, dla wielkiego pisarza nie ma to specjalnego znaczenia. Jego język musi zupełnie zniknąć, ma zostać tylko opowiadanie”.